Astım genetik yatkınlık ile çevresel nedenlerin etkileşimi sonucu oluşan hava yollarında geri dönüşümlü daralmaya yol açan, bronşiyal aşırı duyarlılık ve havayollarında daralmayla karakterize bir hastalıktır. Astım bulgularını kötüleştirebilen faktörlere ‘astım tetikleyicileri’ denir. Çocuklar, evlerde ve diğer iç mekanlarda solunum yolu ile alınan çeşitli alerjenlere (ev tozu akarları, polenler, küfler, kedi ve köpek, hamam böceği v.b) ve kirletici maddelere uzun süreli veya tekrarlayıcı şekilde maruz kalabilirler. Hava yolu kirleticilerine bu şekilde maruziyet ile havayolu duyarlılığında artış, astım alevlenmesi, akciğer fonksiyonlarında azalma gibi ciddi sorunlar görülebileceği çalışmalarda belirtilmiştir.

İçinde bulunduğumuz covid salgını döneminde çocuklar vakitlerinin büyük bir kısmını kapalı ortamda geçirmesi nedeniyle astımı olan çocuk hastalarda iç ortam koşulları daha da önemli hale gelmiştir.  İç ortam kalitesi, evin özellikleri ve yaşam tarzı seçimleriyle ilişkilidir. Kirleticilerin birçoğu iç ortamda dış ortama göre daha yüksek konsantrasyonda bulunurlar. İç ortam hava kirliliği; dış ortamdaki havadan gelen kirleticiler ile ev içindeki kaynaklara bağlı kirleticilerden oluşan kompleks bir karışımdır.

Kirleticiler arasında; ocak ve fırınlardan kaynaklanan yanma kaynaklı emisyonlar, gaz veya gaz yakıtı ile çalışan ısıtıcılar, odun sobası veya şömineler, kül, parfümler ve diğer kokular, spreyler (oda spreyi saç spreyi v.b), klor bazlı temizlik ürünleri, boyalar,  pişirme kokuları, küf kokuları, duş buharı, partikül madde ve tütün ürünleri dumanı; ev ürünlerinden, mobilyalardan ve diğer kaynaklardan salınan uçucu ve yarı-organik organik bileşikler bulunmaktadır. Yine aynı zamanda dış ortamda hava kirliliğine neden olan trafik dumanı, nitrojen dioksit (NO2), ozon ve havada asılı partikül madde gibi maddelerde iç ortamda da yüksek oranlarda bulunarak astım semptomlarına neden olabilir.

Astımlı çocuğun izleminde, ataklarının önlenmesi ve astım bulgularının önlenmesi için, çok çeşitli olabilen bu tetikleyici hava kirleticilerinin ve irritanların belirlenmesi; ayrıca maruziyetin önlenmesi çok önemlidir. Hastalar ve aileleri bu maddelerden kaçınmak konusunda bilinçli olmalı, iç ortam kirliliğini azaltmak için gerekli önlemleri ve düzenlemeleri yapmalıdır. Yine çalışmalarda HEPA filtreli hava temizleyicilerinin kullanılmasının, iç ortamda partikül madde konsantrasyonlarını anlamlı derecede azalttığı, astımlı çocuklarda semptomsuz gün sayısını arttırdığı gösteren çalışmalar bulunmaktadır.

Astım, her yaşta başlayabilir.
Küçük yaşlarda ortaya çıkan öksürük, balgam ve özellikle hışıltı gibi astım belirtileri bazen bronşit zannedilerek antibiyotkler ve öksürük şurupları ile tedavi edilmeye çalışılır. Ancak iyi cevap alınamaz, böyle hastalarda astım olabileceği düşünülmelidir.

Oyun çocukluğu, okul çocukluğu ve ergenlik dönemlerinde de astım ortaya çıkabilir. Astımın en önemli belirtileri öksürük, balgam ve nefes darlığıdır. Bu şikayetler çoğunlukla ataklar halinde ortaya çıkar ve atağın düzelmesi ile tamamen ortadan kaybolur. Atak sırasında hasta muayene edildiğinde sık nefes alma, çarpıntı, huzursuzluk, etrafa ilginin azalması, nefes vermede zorluk, hışıltı ve hava alamama ve solunum güçlüğü hisleri en sık saptanan bulgulardır. Atak geçtikten sonra muayene tamamen normal olabilir.

Astıma çok çeşitli alejenler neden olabilir. Ülkemizde en sık rastlanan allerjenler ev tozu akar böcekleridir. Akarlar ev içinde halı , yatak, yastık, yorgan gibi eşyalarda yaşar ve son derece hızlı üreme kabiliyetine sahiptir. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu ufak böcekler nemli ve sıcak evlerde daha fazla ürerler ve bu canlıların dışkıları (asıl allerjik olan dışkılarıdır) havaya karışarak solunum yollarına girerler. Nem oranının yıl boyu yüksek kaldığı bölgelerde evlerde çok akar bulunmaktadır.

Kedi, köpek, kuş gibi evcil hayvanlara karşı alerjiler de astımda rol oynamaktadır. Bu hayvanlar evden uzaklaştırılsalar bile alerjenler ile temas devam etmektedir. İnek ve koyun yünü bazen alerjiye neden olabilir. Fare, hamster ve tavşan gibi kemiricilere karşı alerji de söz konusu olabilir. Hamam böceğinin alerjeni astım için çok kuvvetli bir tetikleyicidir. Hamam böcekleri en çok nem ve yiyecekler sayesinde üredikleri mutfaklarda bulunur

Evdeki yüksek rutubetin sağlık üzerine çok olumsuz etkileri vardır. Rutubetli ortamda küf üremesi artar, ev tozu akarları daha çok ürer. Şehirlerdeki eski evlerde bu tür sorunlar çok daha fazladır.

Çevremizde bulunan bitkilerin özellikle ilkbahar ve yaz mevsimlerinde saçtıkları polenler astım ve alerjik hastalıklarda önemli rol oynamaktadır. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu alerjenler solunum yollarına girerek astım’ı tetiklemektedir.

Süt çocuklarında en sık astım nedenleri inek sütü ve yumurta gibi nedenlerdir, ancak gıdaya bağlı astım büyük çocuklarda çok nadirdir.

Sigara dumanı, en önemli astım nedenleri arasındadır. Büyüklerin sigara içmesi ile akciğerlerine ve üst solunum yollarına dolan zararlı maddeler büyük hasarlara yol açarak ileride astım gelişmesini tetiklerler. Buna çocukların pasif sigara içiciliği denilmektedir. Ev içi hava kirliliğine neden olabilen diğer çeşitli zararlı maddeler de astımın ağırlaşmasına neden olabilir. Bunlar arasında en önemlileri parfümler, çeşitli koku kaynakları, çamaşır deterjanları, yumuşatıcıları, değişik temizlik malzemeleri olabilir. Boya ve cila kokuları, böcek ve sinek kovucu spreyler çok tehlikelidir. Ayrıca ev döşemesinde kullanılan sentetik kumaşlar, muşambalar, yer döşemeleri ve mobilyalar da zararlı kokuların çıkmasına neden olabilir.

Ev dışı hava kirliliği nedenleri arasında en önemlisi otomobillerin egzoslarıdır. Trafik yoğunluğu içinde yaşayan çocuklarda astım çok daha sıktır. Ayrıca her türlü baca dumanı ve sanayi bölgelerinde bulunan zehirli gazlar da çok zararlıdır.

Süt çocuklarında astımı tetikleyen en önemli durum grip ve nezle gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bu hastalıklar sırasında ilk birkaç gün içinde alt solunum yollarına iner ve astımın tipik belirtileri olan hışıltı ve öksürük gelişir.

Çifliklerde ve kırsal kesimde yaşayan ailelerde yaşam biçiminin de önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Büyük aile yapısı, evde daha çok hayvan besleme, ısınma şartları, yeme alışkanlıkları şehirlerde yaşayanlardan daha farklıdır.

Şehirlerde yaşayan çocuklarda ebeveynlerin psikososyal problemleri ile astım arasında bağıntı vardır. Psikolojik stresin bağışıklık sistemi ve hormonlar üzerine etkileri ile astım ortaya çıkabilir.

Yiyeceklerimizdeki değişim ile alerjik hastalık riskinin artmakta olduğu da dikkati çekmektedir. Anne sütünün çocukluğun ilk yıllarında bağışıklık sistemi olgunlaşması ve infeksiyonlara karşı korumada çok yararlı bulunmuştur. Taze meyve ve sebze tüketiminin azalması, allerjiye eğilimi arttırır. Yiyeceklerimize koruyucu, lezzet verici, renk verici gibi amaçlarla eklenen besin katkı maddeleri de alerjik hastalıklara eğilimi arttırmaktadır.

Genetiği değiştirilmiş gıdalar son yıllarda yavaş yavaş yiyeceklerimize girmeye başlamıştır. Bu teknoloji ile gıdaların alerjenitelerinin değiştirilmesi mümündür ve böyle gıdalara karşı alerjik reaksiyonlar gittikçe artan sıklıkta bildirilmeye başlanmıştır.

Astım ve şişmanlık arasında son yıllarda daha iyi aydınlanmakta olan kuvvetli bir ilişki vardır. Şişmanlık, astım ve diğer allerjik hastalıklar için önemli bir risk faktörü oluşturmaktadır.